İnşaat sektörü kimin için çalışıyor?

Photoğraf: Nelson Ching / Bloomberg

Küçük bir şehirden üniversite için İstanbul'a gelmiş birisi olarak, bu kadar ev, bu kadar insan, bu kadar araba nasıl oluyor, nasıl bir düzen ki bu yıllardır böyle devam ediyor diye düşünürdüm. Yıllar sonra, sahibinden.com'da çalışmış, Türkiye'deki ikinci el evlerin ve arabaların yarısının satıldığı bir platformun arkasını görüp mekaniğini anlamış olmama rağmen hala anlayamıyorum bu düzeni. Özellikle de emlak!

İş gereği Kartal'a ve Beylikdüzü gibi uzak yerlere gidip gelirken, yol üstündeki binlerce inşaatı görünce, hep aynı şeyi düşünmeye başlıyorum ister istemez; "Kim oturacak burada?" Kıskandığım için değil, sayı olarak o kadar insan nereden gelecek, nereden çıkacak o kadar yeni kiracı diye merak ediyorum. Satın alacaklar vardır, sonuçta eve yatırım yapmak gibi saçma bir inanışa sahip bir toplumuz, ama yatırım için satın alınan o dairelerde kim oturuyor?

Şehir içinde bir rahatlama hissetmiyoruz, yani çarpık yapılaşmanın azaldığı yok. Zaten şehir içinde bir gecekondu bölgesi temizlense bile, oraya yine yüksek binalar yapıldığı için, yıkılan 100 evin yerine 1.000 evlik binalar konularak yine kapasite artırılıyor, ve o binalar için de "kim oturacak burada?" diye düşündürtüyor.

Köyden şehre göç 90'ların sonunda durdu, yeni gecekondu bölgeleri oluşmuyor. Zaten iş imkanları da azalıyor fabrikalar şehir dışına itildikçe. Her yıl öğrenci olarak gelip kalanlar var benim gibi, onlar da 12 milyonluk İstanbul'da en fazla 100-150 bin kişidir.

Amerika'da ne güzel, gerçek bir kapitalist devlet olduğu için, tüm kiralık ve satılık evlerin İstatistik Enstitüsü'ne (onlardaki adıyla Nüfus İdaresi'ne) bildirilmesi gerekiyor, bu da tüm rakamların halka açık olduğu bir pazar yaratıyor. Mesela, 2011'de, ilk defa ev alanların oranının 2006'dan beri en düşük seviyede olduğunu, kiralık evlerdeki doluluk oranının 2002'den beri en düşük seviyede olduğunu ve hatta %97,9'a kadar düştüğünü haberlerde okuyabiliyorsunuz.

Tüm Dünya'yı sömüren Amerika'nın bile ekonomisinin %7'sini inşaat sektörü oluşturuyorken, ürettiği tek şey rant olan Türkiye'nin ekonomisinde %20 falan payı vardır herhalde... Ama sıft çark dönsün diye, bu kadar bina yapılması, bu kadar şuursuzca para harcanması hiç aklıma yatmıyor.